15 wrz

Marlena Prażmowska: Z nieba na ziemię. O twórczości Wiesława Myśliwskiego

W twórczości Wiesława Myśliwskiego opisywana rzeczywistość otacza autora, opływa, wrasta się i wyrasta z niego. Myśliwski jest narratorem i obserwatorem jednocześnie, twórcą i tworem. Opisując rzeczywistość, posługuje się metaforą, pozwalając uwierzyć czytelnikowi, że jest ona jej częścią, że jest tylko znakiem, który, odczytany we właściwy sposób, może stać się drogowskazem. I podobnie jak w prozie Myśliwskiego metafora okazuje się być jednym ze sposobów komunikowania się pomiędzy autorem a czytelnikiem, tak w życiu umożliwia porozumienie pomiędzy Bogiem a człowiekiem. Metafora w twórczości Myśliwskiego łączy ze sobą dwa światy: stwórcy i tworzonego, a jednocześnie stanowi granicę, a więc dzieli je jak widnokrąg, i jak widnokrąg granica ta jest tylko pozorna, bo widnokrąg to punkt pozornego zetknięcia się ziemi z niebem. Read More

15 wrz

Tomasz Burek: Zaczytana kobieta. Szkic do portretu Małgorzaty Łukasiewicz

O jakości, a także wyjątkowości małych szkiców, które Małgorzata Łukasiewicz pisuje na marginesach czytywanych, a nierzadko tłumaczonych też przez siebie książek, przesądza idealne zestrojenie postaw, jakie na ogół nie chodzą ze sobą w parze. Zestrojenie postaw, usposobień, dyspozycji, talentów bardzo w swych właściwościach rozmaitych i – mogłoby się wydawać – głęboko niewspółmiernych, jak dzień niepodobny jest do nocy.
Jedna postawa, jeszcze pół wieku temu dość rozpowszechniona, obecnie już coraz rzadsza, to postawa czytelnika namiętnego. Romantyczny podrzutek ery Gutenberga, pożeracz odurzającego druku, łatwowierny i wielkoduszny zarazem, stanowi pierwsze w porządku logicznym wcielenie osobowości literackiej Małgorzaty Łukasiewicz. Read More

15 wrz

Wojciech Chmielewski: Między brzegami okrutnego świata

Ciepły grudzień. Niebo codziennie wygląda jak biała płachta. Często pada deszcz i pejzaż staje się jeszcze bardziej niewyraźny, rozmazany. Na taki czas chyba najlepsza jest dobra powieść sensacyjna, kryminał albo jedna z tych nowości, które – reklamowane jako lektury mające wywoływać głębokie przeżycia – są czytadłami na zimno pisanymi przez zawodowców. Bestsellery, obecne w każdej księgarni, w kioskach, jako dodatki do czasopism, wabiące kolorowymi okładkami z internetowych witryn. Pisał o nich Jan Tomkowski: Jak łatwo się przekonać, wzorcowy bestseller nie stawia czytelnikowi większych wymagań. Książka tego typu nie powinna być trudna w lekturze. Nie może ani nudzić, ani skłaniać do głębszej refleksji. Może natomiast prowokować, szokować, rozśmieszać. Jej czytanie przerywa się w dowolnym momencie, kartkowanie i przerzucanie w poszukiwaniu atrakcyjnego zakończenia to po prostu rutynowe zabiegi. Read More

15 cze

Magdalena Wojak: Równanie z niewiadomą. O „matematycznej wyobraźni” Andrzeja Bobkowskiego

Jeżeli prawdą jest teza Johna Deweya, że wyobraźnia to sposób widzenia i odczuwania rzeczy w miarę jak układają się w skomplikowaną i spójną całość, to dla Andrzeja Bobkowskiego staje się ona głównym sposobem zanurzania się w bycie. Jeżeli również i dla niego oznacza za każdym razem niezwykłą przygodę zetknięcia umysłu ze światem, która scala postrzeżone jego fragmenty, to autor Szkiców piórkiem jawi się jako mistrz ekwilibrystyki przechadzający się z lekkością flâneura po obrzeżach tajemnicy w poszukiwaniu kamienia filozoficznego zawierającego matrycę sensu i bezsensu rzeczywistości doświadczanej na zewnątrz i w sobie samym. Read More

15 cze

TEMA. Branko Čegec: Kryzys zakładników czyli o chorwackiej książce w pierwszej dekadzie nowego tysiąclecia (Spojrzenie pewnego małego wydawcy)

Aby opisać stan aktualny, należy przede wszystkim dokonać przeglądu krótkich dziejów rozpadu i ponownego tworzenia się sceny wydawniczej w Chorwacji w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Nie będziemy tutaj mówić o brutalnej wojnie, jaka wybuchła w wyniku nieuniknionego rozpadu Jugosławii, lecz skupimy się głównie na wpływie tych wydarzeń na życie książki we wszystkich jej fazach, od autorskiej, przez wydawniczą i dystrybucyjną po recepcję czytelniczą.
Po rozpadzie kraju, w którym istniał nie najlepiej zorganizowany, ale jednak dwudziestomilionowy rynek, doszło oczywiście do zburzenia istniejących mechanizmów dystrybucji i sprzedaży książek, zaś transformacja od gospodarki socjalistycznej do instant–kapitalizmu burzyła ostatnie ostoje dawnego systemu, nie dając możliwości stopniowej przemiany czy rozwoju rozwiązań alternatywnych. Read More

15 cze

TEMA. Miroslav Mićanović: Cóż ma począć obserwator ptaków?

I. Bezradny/jak jabłko przed grawitacją“ mówi młody chorwacki poeta Branislav Oblučar w wierszu „Cóż ma począć obserwator ptaków?”. Jego pytanie przypomina żart o czyimś zakłopotaniu lub ociężałości. Gdyby nie było wplecione w poetycki tekst i gdyby nie przypominało fenomenologicznego traktowania porządku rzeczy, z łatwością mogłoby być wykorzystane jako motto dla samotniczej pracy, jakiej podjęli się młodzi chorwaccy poeci lat dziewięćdziesiątych.
Ale zacznijmy od tego, że oni (chorwaccy poeci lat dziewięćdziesiątych) tworzą, między innymi, w atmosferze krytyczno–wartościujących ocen, jaką — w swym wprowadzeniu do panoramy Off–line (Quorum, 5–6/2001) — wykreował teoretyk literatury, a zarazem poeta Tvrtko Vuković, stwierdzając, że sztukę poetycką lat dziewięćdziesiątych określają: zapomnienie, pusta współczesność i „nie–wiedza”. Read More