Anna Piwkowska, Farbiarka, Znak, Kraków 2009

Na soczyście czerwonej okładce ósmego tomiku wierszy Anny Piwkowskiej umieszczono rozpłatany owoc granatu, jakby żywcem wyjęty z obrazów małych mistrzów holenderskich. Tyle tylko że granat wyszedł „spod” obiektywu, a nie pędzla mistrza. Signum temporis; każda epoka w każdej ze sztuk pięknych ma swoje środki wyrazu, jedne pojawiają się na scenie, inne z niej spadają; zawsze istnieje jednak szansa, że podniesie je na nowo jakiś młodszy lub starszy re–wizjoner. Wydaje się jednak, że z samą literaturą jest inaczej; że literatura „trzyma się mocno” i, mimo nowinek i wariacji stylistyczno–formalnych, istnieją stałe reguły, wymogi, które literatura wszelkiego kalibru spełniać powinna, by zostać dostrzeżoną; lub patrząc szerzej — by zdać egzamin czasu. Read More →

Marcin Świetlicki, Jedenaście, EMG

Na początku było „Dwanaście”. Potem: „Trzynaście”. A teraz, naturalną koleją rzeczy: „Jedenaście”! Pokrętna chronologia intryguje już od momentu zerknięcia na okładkę najnowszej książki Marcina Świetlickiego. „Jedenaście” to trzeci thriller kryminalny w dorobku poety i barda.
Czarna magia liczb ani na krok nie odstępuje bohaterów powieści. Sms wysłany o godzinie 23:11, jedenaście rozdziałów książki, której akcja rozpoczyna się jedenaście kilometrów od Krakowa. To miasto ma swoje wszechobecne miejsce w twórczości autora. Jakby nic istotnego nie mogło zdarzyć się poza nim. Read More →

Tomasz Piątek, Morderstwo w La Scali, Wydawnictwo W.A.B.

Jest święto. A ja w proteście chcę umrzeć z upokorzenia. (…)
I jestem przekonany, że moje ostatnie przedstawienie
– którego będę jedynym aktorem i jedynym widzem,
w rzece, nad którą nikt nie przychodzi – nabierze znaczenia.
Pier Paolo Pasolini, „Bestia stylu”

W noc Wszystkich Świętych, z 1 na 2 listopada 1975 roku znaleziono na plaży zwłoki włoskiego artysty Piera Paola Pasoliniego. Miał zgniecioną klatkę piersiową i zmasakrowaną twarz, palce u rąk były połamane, bądź obcięte. Biografia Pasoliniego jest nie mniej barwna niż opis jego martwego ciała: prozaik, poeta, dramaturg, scenarzysta, eseista, publicysta, teoretyk filmu, reżyser, aktor, malarz, działacz komunistyczny, krytyk literacki i filmowy, znawca dialektów ludowych, doktor historii sztuki i historii literatury Uniwersytetu Bolońskiego. Ponadto: prowokator, ekperymentator, homoseksualista, uczestnik rytualnych orgii, pasjonat przemocy, stający 36 razy przed sądem pogański wysłannik piekieł, który przepowiedział własną śmierć. Zainspirowany prawdą o życiu Pasoliniego, Tomasz Piątek stworzył fikcyjną historię „Morderstwa w La Scali”. Read More →

Kazimierz Orłoś, Letnik z Mierzei, Wydawnictwo Literackie

Michelangelo Antonioni powiedział kiedyś, że akcja filmu nie powinna być zbyt dynamiczna, bo film nie może aż tak odbiegać od rzeczywistości. Podobnie jest z powieścią, gdzie zwykle zmierzamy prostą drogą od zdarzenia do zdarzenia, by pewnie dojść do celu. W rzeczywistości jednak cel najczęściej bywa iluzoryczny, nierzeczywisty, zmierzamy do niego tylko pozornie, a właściwie nie zmierzamy wcale. Read More →

Sylwia Chutnik, Kieszonkowy atlas kobiet, Korporacja Ha!art

Przyznam, że mam spory problem z „Kieszonkowym atlasem kobiet”. Czyta się tą niewielką książeczkę świetnie. Miejska gwara i zgniłe warszawskie tło powieściowej fabuły tworzą klimat, który niechybnie przenosi czytelnika w rejony zasiedlone przez bazarową chołotę, bandy „podwórkowych dzieci z kluczami na szyi” i nieśmiertelne babuszki przesiadujące w oknach albo śpieszące gdzieś z wypchanymi siatami. Niebanalne metafory i bujne opisy wprost lepią się do czytelnika, zadomowiają się w głębokich pokładach najpiękniejszych myśli i długo, długo nie dają spokoju. Read More →

Andrzej Dziurawiec, Późny Gomułka, wczesny Gierek, Wydawnictwo Prószyński i S-ka

Pierwsze moje wrażenia związane z książką „Późny Gomułka, wczesny Gierek” Andrzeja Dziurawca miały zasadniczo charakter – avant lettre. Zanim sam jeszcze zabrałem się do jej lektury, przeczytała ją moja żona, okraszając to zajęcie chichotem i sporadycznymi salwami śmiechu. Zacząłem się wtedy zastanawiać, czy nie będę miał do czynienia z literackim odpowiednikiem filmów Barei. Tę intuicję wzmacniał jeszcze tytuł książki, który wydawał się wskazywać na najbardziej siermiężne czasy epoki PRL. Do tego okładkę książki ozdobiono zdjęciem produkowanego na licencji polskiego małego fiata otoczonego twarzami Polaków zadziwionymi owym cudem techniki włoskich inżynierów. Także rzut oka na ostatnią stronę, gdzie umieszczono krótkie komentarze, a także fragment tekstu, nie pozostawiał złudzeń. Read More →

Marek Nowakowski, Syjoniści do Syjamu, Świat Książki

„Syjoniści do Syjamu” to niepublikowane dotąd notatki Nowakowskiego pochodzące z lat 1967-1968, a dotyczące – jak nietrudno się domyślać – „wydarzeń marcowych”. Zapiski te dotyczą jednak nie tylko wywołanej przez PZPR kampanii antysemickiej czy wieców i strajków protestacyjnych studentów, ale także powszedniego życia w PRL-u, codziennej egzystencji osób takich jak technik Stolarek, Baczyński z narzędziowni, magister M. z Horteksu, młody pisarz z rozdwojoną osobowością (własne przekonania z jednej strony, żona i dziecko na utrzymaniu z drugiej), proboszcz pewnej parafii, którego właśnie wypuszczono z więzienia czy szlifierz Więckowski Jasiu. Autor zaczął je prowadzić jeszcze w roku 1967, o czym informuje w wywiadzie zamieszczonym na ostatnich stronach książki: „Trzeba pamiętać, że zanim nastąpiły wydarzenia Marca ’68, była wojna izraelsko-arabska, a po niej nastał w Polsce czas Moczara”. Read More →