Anna Nogaj, Szeptem za Tobą, pod. red. Zbigniewa Włodzimierza Fronczka, Seria: Biblioteka Poetycka Lubelskiego Oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Lublin 2009

Edward Stachura miał rację, pisząc bodaj w „Siekierezadzie”, że jeśli jest się nawet najbardziej głodnym, należy jeść powoli. Podobne spostrzeżenie, ale dotyczące czytania, poczyniła Beata Tyszkiewicz, która wyjawiła, że „Przedostatnią miłość” Angeli Becerry odkładała wiele razy, by nie kończyć świetnej książki zbyt szybko.

Tak też jest z debiutanckim tomikiem Anny Nogaj. Trzeba powoli wgryzać się w delikatność jego poetyckiej materii, powoli ją smakować.

„Szeptem za Tobą” jest ogromnym osiągnięciem poetki, która otrzymała za ten tomik ważną nagrodę lubelskiego oddziału SPP, ale jest też sukcesem redaktora, znakomitego pisarza, autora niezwykłych opowiadań, Zbigniewa Włodzimierza Fronczka. Read More →

Jerzy Franczak, Nieludzka komedia, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2009

O kryzysie fabuły mówi się dużo, głośno, dokładając coraz to nowe pozycje bibliograficzne, wzywając czytelników i krytyków na świadków, snując koncepcje zastępcze, penetrując collage`owe twory, hiperteksty, zapytując, gdzie kończy się intertekstualna gra a gdzie zaczyna wtórność i epigonizm. Przemysław Czapliński już w „Ruchomych marginesach” zauważył, że z podobnych rokowań, nic sobie robi literatura popularna. I rzeczywiście, pokupność nasycona stereotypem, schematyzm pozostający w luźnym związku z logiką, za to w ścisłej relacji z upodobaniami mas — ma się nadzwyczaj dobrze. Read More →

Michał Witkowski, Margot, Świat Książki, Warszawa 2009

Postać Królowej Margot (Małgorzaty de Valois) była inspiracją do powstania co najmniej sześciu filmów i jednej powieści. Michał Witkowski do tej listy postanowił dopisać swoją własną, rudą „Margot“.

Z powabem i lekkością ruchów, typową dla operatora maszyn ciężkich, królowa tirowców Witkowskiego wyprzedza francuską władczynię w ilości erotycznych ekscesów. Każdym skinieniem drążka zmiany biegów uruchamia w wyobraźni czytelnika podtytuł powieści, który mógłby brzmieć: „Savoir vivre dłubania w nosie”. Read More →

Jerzy Jarniewicz, Makijaż, Biuro Literackie, Wrocław 2009

Mam się na baczności. Język zdaje się wyzuty z mocy. Zbudowany według wytycznych narzuconych przez świat, który promuje epigonizm w każdej sferze. „Makijaż” Jerzego Jarniewicza zbiera i komasuje w sobie świat iluzji. Używa słowa (asekuracyjnie?), by zdystansować się do niego. Heretycznie głosi świętość pustej miłości, wydrążonej z istotności relacji z drugim człowiekiem, by obronić się przed poczuciem straty.

Świat pozbawiony znaczenia, zdewaluowany przez mechanizmy codzienności, na jakie godzimy się bez protestu, uderza, demistyfikując pozorny ład czytelniczej rzeczywistości. „Niema pojedynczość” (Człowiek? Jednostka? Podmiot?) otoczona przedmiotami: od pendriva do suszarek (wiersz „Katalog”) stara się funkcjonować według jakichś (czyich właściwie i skąd się biorących?) zasad. Kurczowo trzyma się ich, mimo świadomości pustki, jaka towarzyszy tej scenografii. Rekwizyt nie jest niezbędny, staje się przeszkodą w zrozumieniu, blokuje komunikację, bo zapycha sobą przestrzeń. To rodzaj protezy, jaką fundujemy sobie w rzeczywistości, by istnieć w obliczu Braku. Read More →

Zbigniew Kruszyński, Ostatni raport, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2009

Proza, którą znajdziemy w książce Kruszyńskiego, to proza zaskakująco dobra. Nie ze względu na samego autora, ale ze względu na jakość polskiej prozy, z którą mam okazję się stykać — z jej skłonnościami do przaśności, jakiegoś bezformia. By uczynić z przaśności formę potrzeba wielkiej siły artystycznej, w innym wypadku wychodzi zaścianek. U Kruszyńskiego mamy twardy kawałek prozy, prawdziwą cegłę, która w czasie czytania nie przelewa się bezładnie pomiędzy palcami. Chce się ją czytać, kończy się, kiedy trzeba, choć można odnieść wrażenie, przynajmniej na kilkunastu ostatnich stronach, schyłkowości, ciążenia ku końcowi. Nawet taka konstatacja w przypadku „Ostatniego raportu” nie musi być jednak traktowana jako krytyczna. To ciążenie prawdopodobnie oddaje właściwość materii, którą w słowa próbuje ubrać Kruszyński. Być może to nadinterpretacja wynikająca z dobrego usposobienia, jakiego nabrał autor tej recenzji wobec omawianego dzieła. Read More →

Krzysztof Niewrzęda, Poszukiwanie całości, Wydawnictwo Forma, Szczecin, Bezrzecze 2009

Drugie wydanie (pierwsze pojawiło się w 1999 roku) powieści Krzysztofa Niewrzędy „Poszukiwanie całości” zaskakuje przede wszystkim ciągłą aktualnością podejmowanego tematu i ówczesnych spostrzeżeń autora, które nie zatraciły swej prawdy, a wręcz można powiedzieć, że w obecnej sytuacji społeczno–gospodarczo–politycznej są jeszcze bardziej adekwatne wobec rzeczywistości niż dziesięć lat temu. Read More →

Eugeniusz Tkaczyszyn–Dycki, Piosenka o zależnościach i uzależnieniach, Biuro Literackie, Wrocław 2009

Podczas ceremonii wręczenia nagrody Nike 2009 za tom „Piosenka o zależnościach i uzależnieniach” Eugeniusz Tkaczyszyn–Dycki oznajmił: „Napisałem tę książkę, bo uznałem, że jestem winny powiedzenia prawdy, której nie mogłem wcześniej wyrazić”.

Autor jak dotąd unikał wywiadów. Jest chyba najbardziej tajemniczą postacią współczesnej polskiej literatury. Zarówno jego biografia, jak i twórczość, skłaniają, zmuszają wręcz, do domysłów. Już choćby miejsce urodzenia… Jedni piszą: 1962 w Wólce Krowickiej koło Lubaczowa, czyli na terenie kraju. Inni, że na Ukrainie, a dopiero później przyjechał do Polski. Cóż, zamiast powtarzać cudze opinie, spróbuję poprowadzić własne dociekania. Read More →