Janusz Drzewucki, Wiersze wybrane, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza

Ulicą miasteczka przemyka cień. Pod szerokimi okapami starych kamieniczek zalega jeszcze poranna mgła, a od jeziora ciągnie chłodem. Bohater niesie w sobie cały świat – wszystkie podróże, które odbył, odwiedzone miasta, twarze najbliższych, obraz syna piszącego swe imię w morskim piasku. Rzeczywistość wokół zdążającej gdzieś postaci zamyka się, otula ją, przyjmuje. Czy daje jej szczęście i wytchnienie? To dziwne, ale o tak wczesnej porze słychać muzykę, dobiegającą chyba z otwartego okna, trąbka, jej jedyny ton wygrywany przez Milesa Davisa. I jeszcze „wściekły bulgot przetaczającej się krwi” – to wszystko razem być może stanowi obraz, w który wpisuje się bohater liryczny „Wierszy wybranych” Janusza Drzewuckiego. Read More →

Piotr Wierzbicki, Migotliwy ton. Esej o stylu Chopina, Wydawnictwo Sic!

Niezwykłe, a zarazem tak rozpoznawalne brzmienie fortepianu: jego siła i objawiająca się nagle bezradność, prowadząca do granicy ciszy. Chopin trafiał w takie napięcia, które innym się nie zdarzały. Odkrywał ścieżki wokół których dźwięki układały się według sobie tylko wiadomych wzorów i on te wzory rozpoznawał bezbłędnie. Styl Chopina był po prostu Chopinem. Był tym, co działo się w nim samym, w jego wnętrzu, co go niepokoiło i co dawało mu poczucie ulgi i wyzwolenia To jest coś nieprzemijającego, coś, co można zatem usłyszeć i odtworzyć, i do czego można się odwoływać. Trzeba tylko z pasją tropić te trwające w czasie ślady. Styl Chopina jest syntezą tego, co człowiek niesie przez świat, co każdy z nas – nie będąc artystą – daje światu w rozproszeniu. Myślę tak po lekturze eseju Piotra Wierzbickiego właśnie na temat stylu Chopina. „Migotliwy ton. Esej o stylu Chopina” każe mi spojrzeć na siebie, każe mi odpowiedzieć na pytanie, jak ja słucham muzyki i jak rozpoznaję styl ponad zmysłem słuchu. To są cenne inspiracje, warte trudu lektury. Read More →

Janusz Degler, Witkacego portret wielokrotny. Szkice i materiały do biografii (1918-1938), PIW

Janusz Degler niestrudzenie przybliża życie i twórczość Stanisława Ignacego Witkiewicza od kilku dekad. Niedawno w Państwowym Instytucie Wydawniczym ogłosił książkę „Wikacego portret wielokrotny: szkice i materiały do biografii (1918-1939)”. Publikacja, będąca owocem długotrwałej i żmudnej pracy badawczej, zbiegła się z obchodami siedemdziesiątej rocznicy śmierci zakopiańskiego artysty. Jest wciągającą lekturą, dowodem twórczego poszukiwania biografii. Rzetelnie napisana, pogłębia dotychczasowy stan wiedzy. Ma wartość dokumentacyjną oraz faktograficzną. Bogata w możliwości odczytań, wskazuje nowe kierunki dla przyszłych poszukiwań. Tom dopełniają liczne przypisy, noty biograficzne, aneksy, wykaz opublikowanych listów Witkacego i appendix. Całość uzupełnia sto czterdzieści ilustracji. Liczne fotografie drukowane są po raz pierwszy. Read More →

Mariusz Sieniewicz, Miasto szklanych słoni, Wydawnictwo Znak

„Każdy dzień, każdy tydzień i miesiąc rozpoczynają te same słowa: za siedmioma lasami, za siedmioma jeziorami było sobie Miasto Szklanych Słoni”.
To metaforyczne i mistyczne miejsce odkrywa przed nami na kartach swojej najnowszej (przy)powieści Mariusz Sieniewicz. W jego pseudofantastycznej krainie aż roi się od znaków i symboli, z których bodaj największym jest sam SŁOŃ. I podobnie jak w „Rebelii”, poprzedniej książce tego pisarza, tak i tutaj króluje fascynacja starością i pociąg do minionych epok. Między wierszami czają się duchy literackiej tradycji: Żeromski, Kesey, Orwell, Huxley, Witkacy… Read More →

Sylwia Chutnik, Dzidzia, Świat Książki

Sylwia Chutnik po raz kolejny podejmuje się niełatwego i ryzykownego zadania: demityzacji narodowej przeszłości. Ponownie odkrywamy obszary niewygodne dla, rozmiłowanej w martylologicznym frazesie, Polski. Żyjemy w rzeczywistości, w której nieustannie odbywają się rocznicowe pochody, apele poległych, nie gasną znicze. Istniejemy o tyle, o ile cierpimy za miliony, o ile znaczymy skwery i ulice pamiątkowymi tablicami, gdzie „nie ma miejsca na zapomnienie, jest tylko ciągłe grzebanie palcem w przebitym włócznią boku”. Read More →

Łukasz Szopa, Kawa w samo południe. Opowiadania bośniackie, Wydawnictwo Forma

Łukasz Szopa to Polak od lat mieszkający zagranicą, najpierw w Austrii, potem w Niemczech, którego niespokojny duch zawiódł do Bośni-Hercegowiny w niespokojnych dla tego kraju czasach. O tym okresie jego życia i o wspomnianym niepokoju traktuje właśnie dziesięć autobiograficznych (narrator nosi to samo nazwisko i ma ten sam życiorys) opowiadań zamieszczonych w zbiorze „Kawa w samo południe. Opowiadania bośniackie.
Bohatera i narratora opowiadań od ich autora dzieli ponad dziesięć lat. To dużo i mało. Inne są percepcja rzeczywistości i bagaż doświadczeń dwudziestolatka a inne trzydziestolatka. Łukasz Szopa-autor nie „poprawia” Łukasza Szopy-bohatera, nie dopisuje mu niczego i niczego nie wykreśla, nawet jeśli ten młodszy wydaje się niekiedy pretensjonalny czy irytujący. Autor daje mu prawo do bycia takim, jakim był wówczas. Jest w tej sytuacji ukryta pewna podwójność. Z jednej strony Szopa-autor ogląda Szopę-bohatera „laboratoryjnie”, wówczas ów brak ingerencji potraktować należy jako chęć zdystansowania się, poddania chłodnemu osądowi. Read More →

Kazimierz Kutz, Piąta strona świata, Wydawnictwo Znak

Ujęcie pierwsze. Pociąg wlecze się okrutnie. Za oknem ciepło, zielono, ale jeszcze nie intensywnie. W moim przedziale naprzeciwko mnie siedzi starszy pan. Nagle się odzywa (ośmielony, bo przecież już parę godzin jedziemy tak naprzeciw siebie): „wie pani, jak się kiedyś jechało pociągiem przez Śląsk i się okno otworzyło a miało się na sobie białą koszulę, to w mig robiła się czarna od pyłu… Nie wierzy pani? Tak było…” Ujęcie drugie. Podobno dworzec w Katowicach jest perłą architektury. Niestety, z okna pociągu dostrzegam tylko fragment peronu. Dokładnie vis a vis mego okna jest ławka a na niej siedzi dwoje starych ludzi. Ona trzyma tobołek, on karmi gołębie. Wokół mnóstwo ludzi, w biegu, w chaosie a oni siedzą, niemal nieruchomo, jakby z innego świata. Podróżni czy tutejsi? Ujęcie trzecie. Katowice żegnają. Zielono jest znów za oknem, choć nie bardzo. „Książki różne majom początki, to kożdy wiy.” – pisze Kazimierz Kutz. Zasypiam. Niestety, nie śni mi się nic – ani czarny pył, ani gołębie, ani głosy i obrazy ze śląskiej gawędy Kutza. A szkoda, bo książki takie jak  „Piąta strona świata” mogą się przyśnić. Dlaczego? To proste. Read More →